Een lerend netwerk van inloophuizen

In een inloophuis kunnen mensen die kanker hebben (gehad) terecht voor een luisterend oor, informatie op maat en lotgenotencontact. Voor hen een belangrijke stap op weg naar een hernieuwde invulling van hun leven. Negen van die inloophuizen krijgen inhoudelijke en financiële steun van Kom op tegen Kanker. Lieve Vanderlinden, directeur psychosociale werking van de organisatie, wijst op het belang van de inloophuizen en vertelt hoe Hefboom hen begeleidt bij het uitbouwen van een lerend netwerk. Een schoolvoorbeeld van gebundelde krachten.

Maatschappelijke nood

Met de middelen van hun fondsenwerving investeert Kom op tegen Kanker niet alleen in onderzoek, maar ondersteunen ze ook externe projecten zoals de inloophuizen. Die inloophuizen zijn heel belangrijk, benadrukt Lieve. “Mensen met kanker zijn tijdens hun behandeling altijd goed omringd. Maar éénmaal de behandeling afgerond zijn de problemen niet opgelost. Uiterlijk zien ze er misschien goed uit, maar zowel fysiek als mentaal kampen ze nog met heel wat uitdagingen. Ze hebben dan nood aan een plek waar ze terecht kunnen met hun problemen en persoonlijk verhaal. Inloophuizen zijn er trouwens niet enkel voor de patiënten zelf, maar ook voor hun naasten.”

Vrijwilligers ondersteunen

Er zijn meerdere inloophuizen in Vlaanderen, hun werking is overal gelijkaardig. Ze voorzien activiteiten voor mensen met kanker en hun familie. Zowel ontspannend als informerend. Afhankelijk van de regio waarin ze werken is de doelgroep soms wel anders.

“De meeste initiatieven zijn van onderuit gegroeid en draaien grotendeels op vrijwilligers”, zegt Lieve. “Maar zo’n werking enkel met vrijwilligers runnen is natuurlijk niet evident. Daarom voorzien wij in 9 inloophuizen financiële ondersteuning voor een coördinator die de werking mee aanstuurt. We ondersteunen maximum één inloophuis per regionale zorgzone. Zo zijn er 14 in Vlaanderen, dus in theorie kunnen er nog 5 inloophuizen bijkomen. Maar dat hangt natuurlijk af van lokaal initiatief.”

Professionele organisatie

Kom op tegen Kanker voorziet een aanzienlijk budget voor de ondersteuning van die 8 inloophuizen. “Het is dus logisch dat we nauw opvolgen dat die middelen goed besteed worden. Daarvoor hebben we een blauwdruk uitgewerkt. Daarin is beschreven hoe de werking eruit moet zien. Prioritair is natuurlijk het opzetten van activiteiten die zich richten op ondersteunen en informeren van mensen met kanker. Maar ook inzetten op hen te oriënteren zodat ze weer verder kunnen. Er moet binnen het inloophuis namelijk voldoende doorstroming zijn.”

“We geven ook richting aan hoe ze zich moeten organiseren en wijzen onder andere op het belang van een goed vrijwilligersbeleid en degelijk bestuur. We vragen ook dat ze inspanningen doen naar mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties en eigen fondsenwerving opzetten.

“Met een blauwdruk geven we richting aan hoe de bestaande inloophuizen zich moeten organiseren.”

Lieve Vanderlinden, directeur psychosociale werking Kom op tegen Kanker

Stijgende nood

In 2022 deed Kom op tegen Kanker een grondige evaluatie van de werking van de inloophuizen. Uit een grote bevraging bleek dat inloophuizen een belangrijke ondersteuning voor mensen met kanker zijn. “Daaruit bleek ook dat het belang nog altijd toeneemt”, vult Lieve aan. “Deels omdat het aantal professionele zorgverleners afneemt en er als gevolg daarvan een stijgende vraag naar informele zorg is. Bijvoorbeeld met vrijwillige initiatieven zoals de inloophuizen.”

“De bestaande inloophuizen gaven ook aan dat ze meer ondersteuning nodig hebben én sterker verbonden willen zijn met Kom op tegen Kanker. Naast de middelen hebben ze ook nood aan andere ondersteuning en een collega-netwerk om van elkaar te kunnen leren. We hebben dan beslist om een vacature uit te schrijven binnen Kom op tegen Kanker om de inloophuizen bij te staan.”

Werken aan vertrouwen

Om al sneller extra ondersteuning te kunnen bieden, werd Hefboom in het voorjaar van 2023 gevraagd een begeleidingstraject en lerend netwerk op te zetten. Consultants Steven Van Wichelen en Sissi Vlamynck van Hefboom werkten een vormingstraject uit met maandelijkse bijeenkomsten rond de thema’s uit de blauwdruk. Tijdens intervisiemomenten was er ook ruimte voor de noden van de inloophuizen zelf. Die waren enthousiast over de kennisdeling en vooral de ervaringsuitwisseling binnen hun collega-groep.

Toch liep niet alles even vlot, weet Steven. “Op een bepaald moment merkten we dat er een gevoel van wantrouwen leefde bij de inloophuizen ten aanzien van Kom op tegen Kanker. De blauwdruk kwam bij hen als een strikt systeem over dat top-down werd opgelegd. Dat moesten we dus eerst aanpakken voor de werking zelf aan bod kon komen. Via een gezamenlijke droomoefening kwamen ze tot het besef dat ze op vlak van visie wél op dezelfde golflengte zaten. Dat bracht hen weer dichter bij elkaar en zo konden we verder om een echt duurzaam traject op te zetten.”

“Het resultaat was een actieplan met de stappen om samen verder te kunnen”, zegt Lieve. “De blauwdruk werd omgevormd tot een gezamenlijke visietekst met de pijlers die we beiden belangrijk vinden. We bekeken ook hoe we de inloophuizen kunnen versterken vanuit de diensten en expertise van Kom op tegen Kanker zelf. Onze regiocoördinatoren van de psychosociale dienst bijvoorbeeld werken sowieso al met verschillende zorgactoren en initiatieven samen. Ook zij kunnen helpen om de inloophuizen te ondersteunen.”

Meerwaarde van begeleiding

De neutrale blik en de externe begeleiding door Hefboom was voor Kom op tegen Kanker een grote meerwaarde voor Lieve. “Als een soort ‘verbindingsofficier’ hebben ze geluisterd en ons dichter bij elkaar gebracht. Door te spreken over waarden en visie vonden we meer gemeenschappelijkheden dan verschillen en lukte het om de vertrouwenskloof te dichten. Vanuit die gemeenschappelijke grond konden we dan weer verder om de concrete werking vorm te geven.”

“Ook de Inloophuizen zelf zijn overwegend positief over de begeleiding door Hefboom. Al merken we ook wat ongeduld. Voor hen is nu het tijd voor actie. Maar het afgelegde traject was nodig om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. En dat heeft gewerkt: inhoudelijk is iedereen mee. Voor ons is het dus een succesvol traject en een positieve ervaring. Hefboom heeft echt ingezet op verbinding en was zowel voor de inloophuizen als voor ons een partner. Ze gingen met ons op pad, waardoor we nu klaar zijn om samen nieuwe wegen in te slaan.”

Blijvende samenwerking

De noden in de inloophuizen blijven groot. Om de interne oefening verder af te werken wil Kom op tegen Kanker dan ook graag het traject met Hefboom verder zetten.

“We willen de impact van inloophuizen aantonen via een onderzoek. Met deze gegevens kunnen we dan naar de overheid stappen om het belang van inloophuizen aan te tonen en te ijveren voor structurele ondersteuning. De inloophuizen registreren vandaag heel wat gegevens. Hefboom verduidelijkte welke soort gegevens we nodig hebben om onze impact aan te tonen.”

Ook Steven kijkt tevreden terug op de samenwerking. “We zien toch al concrete veranderingen op de werkvloer. De inloophuizen hebben nu het gevoel dat Kom op tegen Kanker volledig achter hun werking staat en hen volledig steunt. De hoofdzakelijk financiële relatie die ze vroeger hadden is geëvolueerd naar een echt partnerschap.”

Meer weten over de inloophuizen?
Kijk op Kom op tegen Kanker voor alle info.