Buurthuis De Wissel verbindt bewoners van sociale woonwijk

Buurthuis De Wissel werkt aan de sociale cohesie binnen de sociale woonwijk van Sint-Pieters Brugge. Met steun van Hefboom werd de verouderde infrastructuur gerenoveerd en ter beschikking gesteld aan bewoners en verenigingen uit de buurt. Een team van vrijwilligers zet er ook eigen activiteiten op.

Guido Maertens was er van bij de start bij en was ook lange tijd voorzitter. Nu recent het laatste deel van een langlopende lening bij Hefboom is afgelost kan hij een hoofdstuk afsluiten. “Onze vzw heeft het een aantal jaren moeilijk gehad om haar financiële verplichtingen na te komen”, blikt Guido terug. “Dankzij het geduld en het vertrouwen van Hefboom zit onze werking ondertussen opnieuw op het juiste spoor en kon ik de fakkel als voorzitter doorgeven.”

Stoute schoenen

De Wissel is begin jaren 90 ontstaan toen in Sint-Pieters een nieuwe sociale woonwijk werd neergepoot. “Tot onze verbazing stelden we vast dat er door de woonmaatschappij behalve de woningen helemaal niets voorzien werd dat het samenleven er zou bevorderen”, aldus Guido. “Er waren géén winkels of speelpleintjes, zelfs geen bushalte of postbus. Bewoners moesten twee kilometer ver gaan om een brief te posten. Er werd ook geen enkel initiatief genomen om aan de sociale cohesie te werken. Terwijl het in een nieuwe wijk met zo’n grote diversiteit van bewoners toch belangrijk is om in te zetten op gemeenschapsvorming.”

Guido trok zijn stoute schoenen aan en stapte samen met enkele andere sociaal geëngageerde burgers naar de woonmaatschappij. “We hadden het idee om in een leegstaande hoeve palend aan de woonwijk een buurthuis te starten waar iedereen welkom zou zijn. Om zo toch tenminste één plek te hebben waar mensen elkaar konden ontmoeten. En totaal onverwacht kregen we vrijwel onmiddellijk de toelating om die locatie te gebruiken.”

Werking op de rails

Een locatie ter beschikking krijgen is één ding, ze ook inrichten als buurthuis is een ander paar mouwen. Guido en zijn groep vrijwilligers gingen de uitdaging aan. “We zijn direct gestart met de verbouwingen, de eerste in een reeks van vier. We richtten ook een vzw op en zijn zo met het buurthuis De Wissel gestart. Die naam werd gekozen omwille van de locatie, tussen de sociale woonwijk en de spoorweg die gebruikt wordt om de treinen te vormen.”

Ook de werking van het buurthuis werd op de rails gezet. “We begonnen met de bewoners bij elkaar te brengen rond de feestdagen en zetten ook andere activiteiten op. Gaandeweg kwam daar ook een jongerenwerking en een toneelwerking bij. We kaartten ook opnieuw de gebreken van de wijk aan bij de diverse overheden en instanties, bijvoorbeeld om toch een bushalte te krijgen. Pas na enkele jaren is die er uiteindelijk gekomen. Dat was onze eerste overwinning. Later is er ook een postbus gekomen. Op het terrein van het buurthuis hebben we in samenwerking met de stad Brugge later ook een openbaar speelplein gerealiseerd.”

Aanspreekpunt

Na enkele jaren werd de sociale woonwijk uitgebreid tot een totaal van 350 woningen. Maar Guido zag dat er weinig was geleerd uit het verleden. “Qua voorzieningen is er vandaag eigenlijk nog niet zo veel meer dan 25 jaar geleden. Onvoorstelbaar eigenlijk, want deze wijk is een klein dorp met veel mensen en een grote diversiteit. Met De Wissel zijn we voor de bewoners een laagdrempelig aanspreekpunt en link met het stadsbestuur. Dat is op verschillende vlakken erg nodig geweest om de buurt leefbaar te houden.”

“We deinen mee op de demografische golfbeweging van de wijk”, filosofeert Guido. “Er is bijvoorbeeld een periode geweest waarin er veel tieners en jongeren in de wijk waren. Dat zorgde in de vakantieperiodes wel eens voor overlast. Door een eigen jongerenwerking en speelpleinwerking op te zetten konden we dat opvangen. Bijzonder was dat de monitoren van de speelpleinwerking jongeren uit de wijk zelf waren. Die werking heeft toch zo’n 15 jaar met veel succes bestaan. Op vandaag zitten er nog altijd een paar van die toenmalige monitoren in onze raad van bestuur. Dat is toch een mooie verwezenlijking.”

Nieuwe feestzaal

Rond 2010 kregen Guido en zijn collega-bestuurders de kans om hun infrastructuur wat grondiger te renoveren. “De stad Brugge kwam plots af met een Vlaamse subsidie die snel besteed moest worden. We grepen die opportuniteit aan om onze zaal te verbouwen tot een mooie feestzaal voor de buurt. Alleen bleek de renovatie uiteindelijk dubbel zo duur uit te vallen dan oorspronkelijk begroot. En dus was het alle hens aan dek om extra middelen te vinden. Zo’n 100.000 euro verzamelden we via allerlei giften en de resterende 150.000 euro konden we lenen bij Hefboom. Gelukkig, want bij een bank konden we niet terecht. En daarmee was het budget rond.”

“Door die verbouwing hadden we een mooie feestzaal. Buurtbewoners konden die voor een spotprijsje gebruiken voor hun familie- of andere feesten. Ook mensen of verenigingen van buiten de buurt kunnen er terecht, zij betalen dan wel iets meer. Voor onze vzw is dat een mooie inkomstenbron om de werking mee te financieren. Dat moet wel, want we krijgen voor de rest weinig steun. Het blijft ook moeilijk om de hele buurt te betrekken. Zelfs na bijna 30 jaar zijn we nog niet bij alle bewoners gekend. Zeker voor nieuwkomers vormt taal en cultuur een drempel om aan onze werking deel te nemen. Inzetten op gemeenschapsvorming blijft dus nodig.”

Financiële druk

Voor een kleine vzw als De Wissel vormde de lening voor de renovatie ook een serieuze financiële last op de schouders. “Dankzij een goed draaiende werking konden we de afbetalingen in de eerste jaren vlot doen”, aldus Guido. “Door het wegvallen van de speelpleinwerking werden de inkomsten minder en ging dat echter steeds moeilijker. Dat was echt een moeilijke periode. Gelukkig vonden we via de stad Brugge een financiële oplossing. Daardoor en dankzij het geduld van Hefboom konden we de lening – weliswaar later dan voorzien – uiteindelijk toch volledig terugbetalen.”

“De lening werd door Hefboom verlengd en dat is onze redding geweest. Anders waren we zeker failliet gegaan. We konden verder doen, maar het zorgde voor een zware druk op de werking. Weinig vrijwilligers voelden zich geroepen om bestuurder te worden, ze wilden de verantwoordelijkheid niet als het toch mis zou lopen. Een hele periode stond ik er dan ook bijna alleen voor. In de periode dat we niet konden terugbetalen was er gelukkig steeds een open communicatie met Hefboom. Dat is natuurlijk een vervelende situatie, maar zij zijn zich altijd positief blijven opstellen.”

Verlossing

Toch zag Guido dat er ingegrepen moest worden. “Er is dan een vergadering geweest met de stad Brugge én Hefboom om tot een oplossing te komen. Hefboom heeft mee druk gezet en dan is de stad uiteindelijk over de brug gekomen. Daardoor konden we onze verplichtingen tegenover Hefboom opnieuw nakomen. Eind 2024 hebben we dan ook het allerlaatste deel van de lening terugbetaald. Voor ons een bladzijde die is omgeslagen. Het zwaard van Damocles dat jaren boven onze werking hing is nu weg. Dat zorgt ervoor dat mensen zich opnieuw willen engageren.”

“Vaak wordt kredietverlening omkaderd door strikte spelregels met zeer weinig manoeuvreerruimte in moeilijke situaties. Het maakt dat grootbanken daar moeilijk van afwijken. Hefboom is weliswaar een kleine speler maar 40 jaar ervaring in het financieren van sociale initiatieven, leerde ons de sector goed kennen. Die expertise biedt ons de mogelijkheid om ons anders en minder rigide op te stellen dan traditionele financiers. Lokale verankering, sterke partners, een degelijk team en een ruim gedragen maatschappelijke wil om iets te veranderen, betekent vaak dat je er vertrouwen in kan hebben dat, mits wat flexibiliteit, het ook in moeilijkere omstandigheden goed kan komen. En dat bewees De Wissel.”

Guido ziet de werking van De Wissel bruisen als nooit tevoren. “We hebben onze vaste wekelijkse activiteiten, bijvoorbeeld de darts avond op vrijdag en de Open Baar op zondagochtend. Zo nemen we een beetje de rol van het traditionele dorpscafé over. Meestal is het er een heel gezellige bedoening. Daarnaast zijn er verspreid over het jaar nog een 15-tal activiteiten zoals het Sinterklaasfeest of Oudejaarsfeest. Ook de stadsdiensten kunnen gratis onze locatie gebruiken. Dat brengt niet alleen extra volk mee, maar zorgt er ook voor dat ze ons beter beginnen kennen.”

Wissel van de wacht

Guido is ondertussen 5 jaar op pensioen, maar blijft zich inzetten voor verschillende initiatieven. “Naast het buurthuis ook nog bij Huizen van Vrede en ’t Pandschap. De rode draad in al die engagementen is dat ik vooral wil faciliteren en organiseren. Zorgen dat de werking financieel en juridisch goed draait. En bij De Wissel zit dat nu opnieuw goed.”

Momenteel focust De Wissel eerder op een ouder publiek. “Maar we zien dat de wijk opnieuw aan het verjongen is”, zegt Guido. “Dus misschien hebben we binnen 10 jaar ook opnieuw een jongerenwerking. Al is dat natuurlijk ook afhankelijk van welk initiatief genomen wordt. Want we zijn en blijven een vrijwilligerswerking. Wie iets wil organiseren, kan hier altijd terecht. Maar het moet wel van hen zelf komen, want er zijn geen beroepskrachten om op terug te vallen.”

Waar blijft Guido zelf de motivatie halen? “Engagement zit in mijn DNA, gecombineerd met het koppige van een West-Vlaming. Ik zal dus nooit opgeven. Had ik dat gedaan, dan was de werking bijna zeker overkop gegaan. Maar zo zit ik niet in elkaar. Ik wou het pas overdragen als alles in orde was. Sinds enkele maanden is er een nieuwe voorzitter met een goede groep vrijwilligers én bestuurders, bijna allemaal uit de wijk zelf. Ze nemen het heft in handen, waardoor ik me wat meer op de achtergrond kan houden.”