Investeren in landbouwgrond en biodiversiteit
Landbouwgrond beslaat maar liefst 45% van de oppervlakte van Vlaanderen. Wat we met die grond doen is dus cruciaal. De Landgenoten verenigt burgers en boeren om de biodiversiteit op onze velden te herstellen en te versterken. De stichting en coöperatie werd 10 jaar geleden met steun van Hefboom opgericht. Tijd dus voor een terugblik.
“Vandaag is onze missie meer dan ooit relevant”, zegt coördinator Petra Tas van De Landgenoten. “Wat we doen is landbouwgronden aankopen en vrijwaren voor biolandbouw. De gemiddelde prijs voor landbouwgrond in Vlaanderen is gestegen tot 65.000 euro per hectare. Meer kapitaalkrachtige mensen duwen die prijzen nog meer omhoog, tot soms zelfs het dubbele van dit gemiddelde. Veel landbouwgronden worden vandaag opgekocht voor het houden van paarden of omgevormd tot tuin. In de provincie Antwerpen gaat zelfs tot 40% van de landbouwgrond naar paarden. Dat maakt het enorm moeilijk voor (bio)boeren om te starten of extra gronden te verwerven. Zelfs in een volledige loopbaan als boer krijg je dergelijke investeringen niet terugverdiend.”
Langetermijnperspectief
De Landgenoten biedt een oplossing door gronden aan te kopen en die levenslang te verhuren aan biolandbouwers. “Zo moeten zij niet meer investeren in de aankoop, maar krijgen ze toch een langetermijnperspectief”, aldus Petra. “Alle investeringen die de boeren doen in de bodemvruchtbaarheid, zullen dus ook voor henzelf renderen. En dus worden ze meer gestimuleerd om die grond ook duurzaam te beheren, met respect voor de natuur. Dat model bestond al langer in onze buurlanden, waar het groeide vanuit lokale grassroots movements. Ook in Wallonië staat het coöperatieve idee al verder.”
De langetermijnrelatie met die boer is cruciaal in het model van De Landgenoten. “Daarmee gaan we in tegen de tendens van vele grondeigenaren om hun gronden voor steeds kortere termijnen te verhuren”, zegt Petra. “Daardoor hebben landbouwers echter geen zekerheid en gaan ze er ook niet in investeren. Vanuit onze visie op voedselzekerheid en voedselautonomie willen we landeigenaren net overtuigen om hun gronden voor langere tijd ter beschikking te stellen aan lokale boeren. Toegang tot grond is immers één van de grote drempels voor (nieuwe) landbouwers. Met dat probleem is de Vlaamse overheid naar ons idee nog te weinig bezig. Het zijn vooral lokale besturen zoals die van Gent, Leuven of Luik die hierin voortrekker zijn.”
In harmonie met de natuur
Gaan natuurbehoud en landbouw überhaupt wel samen? De tegenstelling die tussen beide wordt gecreëerd is bizar, stelt Petra. “We hebben de natuur nu eenmaal nodig om ons te voeden. Wij opteren daarbij wel voor een ecologische landbouw die natuur en landbouw met elkaar verzoent. Want de agro-industrie is te ver doorgeschoten op vlak van schaalvergroting en gebruik van pesticiden en kunstmest. Veel klassieke landbouwbedrijven zitten vandaag door de grote investeringen vast in een schuldenspiraal, waardoor ze moeilijk overdraagbaar zijn naar de volgende generatie. Wij pleiten voor agro-ecologische of biologische landbouw op menselijke schaal. Niet alleen om de harmonie met de natuur te herstellen, maar ook om de leefbaarheid voor de boer te verhogen.”
De Landgenoten beheert vandaag 47 hectare landbouwgrond en ondersteunt daarmee 14 bio-boerderijen. Als grootste uitdaging ziet Petra het verwerven van de nodige middelen om extra gronden aan te kopen. “We krijgen wél subsidies voor onze werking, maar niet voor de aankoop van gronden. Onze crowdfundingcampagnes doen het weliswaar goed, maar toch gaat dat eerder traag. Er staan verschillende nieuwe projecten op stapel, waarvoor de aankoop van de grond nog niet gefinancierd is.”
Mensen en middelen
Hefboom stond samen met andere organisaties aan de wieg van De Landgenoten en zorgde mee voor het nodige startkapitaal. Vandaag zit Hefboom nog steeds in het bestuur, waarbij collega Piet Callens een actieve rol speelt als het gaat over de financiële strategie. “En Hefboom is natuurlijk ook één van onze financiers”, vult Petra aan. “Toen we de boomgaard van een stoppend biologisch fruitbedrijf wensten over te nemen, is Hefboom financieel bijgesprongen. Omdat het over 8,5 hectare ging, hadden we zelf niet voldoende middelen. We zijn blij dat Hefboom ons toen een krediet heeft verleend. Zo hebben we die waardevolle boomgaard voor ‘verpaarding’ kunnen behoeden.”
Via communicatie over de specifieke projecten wil de organisatie meer mensen sensibiliseren en overtuigen van hun coöperatief model. “Wie een gift doet krijgt een fiscaal attest, wie een aandeel koopt wordt mede-eigenaar”, zegt Petra. “Maar je moet het toch voornamelijk doen voor het maatschappelijk rendement. Voor de investering in lokale voeding, meer biodiversiteit, sociaal werk en plaatselijke gemeenschappen. Vanuit dat lokaal engagement gaan sommigen coöperanten nog een stapje verder en worden ook vrijwilliger of ambassadeur bij De Landgenoten.”
Ambitieus naar de toekomst kijken
Voor de toekomst is De Landgenoten best ambitieus. “We willen als organisatie groeien”, besluit Petra. “Enerzijds door meer gronden te bezitten, niet als doel op zich maar steeds met de maatschappelijke meerwaarde als groter doel. Vanuit die visie willen we ook gemeentebesturen ondersteunen bij het beheer van publieke gronden en het realiseren van een lokale voedselstrategie. We willen ook een rol spelen als innovator en luis in de pels zijn voor het Vlaams beleid. Zo kunnen we de overheid uitdagen om anders over grond en grondbezit na te denken. En ondertussen beginnen ze ons ook te kennen. We hebben dus wel degelijk impact.”
Zelf een project steunen?
In Wommelgem telen Kaat, Tom en Ona van Loof en Bezen sinds 2019 biologische groenten, fruit en bloemen. Die producten verkopen ze met oogstaandelen aan zo’n 400 deelnemers. De grond die ze bewerken is echter niet zeker: ze telen met een contract van korte duur. Om hen grondzekerheid te bieden wil De Landgenoten 4,7 hectare aanpalende landbouwgrond aankopen.
Bezorg jij hen mee vaste grond onder de voeten?
Doe een gift op www.delandgenoten.be/loofenbezen
