Coöp & Koffie: Jan-Bart Van In
“Als coöperant van Hefboom kies je voor een samenleving waar kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit.”
In onze nieuwe reeks ‘Coöp & Koffie’ laten we onze Hefboom-coöperanten aan het woord over hun visie op een inclusieve en duurzame samenleving en hoe ze daaraan bijdragen. We bijten de spits af met Jan-Bart Van In. Een 67-jarige West-Vlaming en al 38 jaar coöperant bij Hefboom.
Hoe ben je in contact gekomen met Hefboom?
Wij waren al vertrouwd met Welzijnszorg, van waaruit Hefboom voor een stuk ontstaan is. Beroepshalve zijn er ook wel wat rode draden. Ik ben heel lang actief geweest in de journalistiek, met de specialiteit economie, zowel nationaal als voor regionale publicaties en voor de Kamer van koophandel en VOKA bijvoorbeeld. Niet altijd fulltime, maar lange tijd in combinatie met andere activiteiten, waaronder later ook een halftijdse opdracht voor de communicatie bij Hefboom.
Waarom heb je je destijds aangesloten bij Hefboom?
Het was voor mij evident om coöperant te worden, omdat ik me meteen herkende in de filosofie erachter. Ik geloof dat maatschappelijke verandering niet alleen vanuit de overheid of door subsidies moet komen. We maken allemaal deel uit van het economische systeem, als consument en als werknemer. Als we daarin andere keuzes maken, kunnen we dat systeem anders laten werken en zo samen vorm geven aan een andere samenleving. Dat idee heeft me altijd geboeid: hoe je, ondanks de bestaande regels en mechanismen, die geneigd zijn om ongelijkheid eerder te versterken, toch manieren kunt vinden om dat te keren.
Wat betekent het voor jou om coöperant bij Hefboom te zijn?
Dat is een heel klein zaadje dat coöperant zijn van Hefboom, om te proberen die mooie zonnebloem te laten bloeien die dan die andere economie is. Coöperant worden van Hefboom is eigenlijk een uitnodiging om mee onze schouders te zetten onder een samenleving waar kwaliteit, in al zijn nuances, belangrijker is dan kwantiteit.
Je bent trots als je getuigenissen leest van mensen die klanten of partners zijn van Hefboom en die vertellen over een bepaalde doorbraak, verandering of realisatie, en die mede mogelijk gemaakt worden door Hefboom. Wij zijn een deel van de keten, maar je zet toch iets in beweging en dat kan soms tot mooie resultaten leiden.
Welke meerwaarde brengt een investering in Hefboom?
Bij een klassieke bank denk ik dat de meeste klanten vooral kijken naar wat die bank hen te bieden heeft, de opbrengsten en rendementen. Terwijl bij Hefboom zit je met een financieel basisrendement, maar zit je met een maatschappelijk, ecologisch, sociale opbrengst die van een heel andere orde is.
Ik refereer altijd naar één van de mooiste begrippen uit de economie: toegevoegde waarde. Dat je eigenlijk iets toevoegt. En dat is een heel andere visie dan je geld zoveel mogelijk laten opbrengen. De toegevoegde waarde kan ook economisch zijn, maar er zijn zoveel andere factoren die toegevoegde waarde bieden, zoals: dat mensen zinvol werk kunnen krijgen, dat je kan kiezen voor degelijke materialen en dat duurzaamheid kan prevaleren. En dat is een heel andere visie op toegevoegde waarde dan de klassieke toegevoegde waarde uit het economische verhaal.
Hoe draagt Hefboom volgens jou bij aan die toegevoegde waarde?
Door in te zetten op tewerkstelling, bijvoorbeeld. Door veel waarde te hechten aan de maatschappelijke criteria voor investeringen, meer dan klassieke investeringsvehikelen. En dan bovendien ook het meest kwetsbare segment van tewerkstelling, mensen met een heel grote afstand tot de arbeidsmarkt, om ook daarvoor te kiezen en ze mee op de boot te krijgen en hen ook satisfactie te geven in wat ze doen, dat ook hun levenskwaliteit en vreugde mee verhogen. Wat kan er mooier zijn eigenlijk?
Voor mij blijft het een grote frustratie: die ongelijkheid. De ongelijkheid die niet alleen ethisch een probleem is, maar eigenlijk ook economisch niet efficiënt is. Als je naar grote gelijkheid gaat, heeft de economie daar ook baat bij. Het is niet alleen ethisch correct omdat we niemand willen achterlaten, maar het bevordert ook een gezonde economie omdat je meer mensen aan boord houdt die kunnen een rol spelen in het economische verhaal.
Welke rol spelen coöperaties in de samenleving?
Coöperaties zijn voor mij gewoon de evidente volgende stap in wat ik zou durven noemen een proces van economische emancipatie. Het 20ste eeuwse economische model van werkgever en werknemer, waar staat dat vandaag nog voor? Welke sector het ook is, hoe groot of hoe klein, het wordt gedragen door iedereen, want iedereen heeft in die onderneming een taak opgenomen en de keten is ook maar zo sterk of zo zwak als de zwakste schakel. Dat is ook een oude boutade, maar het is zo.
Coöperaties zijn voor mijn geen marginale uitvinding van wereldverbeteraars, maar ze zijn de evidente stap en zeker in een arbeidsmarkt als vandaag, waar het zo al moeilijk is om mensen nog aan te werven. Hoe neem je medewerkers series? Door hen als aandeelhouder een volwaardige stem te geven in een bedrijf of organisatie. En als je via een coöperatieve structuur dan ook externen kan betrekken als evenwaardige partner bij je verhaal, dan zit je dubbel goed denk ik.
Ken je specifieke projecten die Hefboom ondersteunt?
Ja uiteraard, projecten van biologische landbouw, maatwerkbedrijven of in de circulaire economie en recyclage. Zoals het eerste fietsrecyclage-atelier waarbij men van twee of drie oude fietsen weer een nieuwe fiets maakte, zodanig dat je ecologische meerwaarde en zinvolle arbeid combineert.
Ik herinner mij ook de eerste Brusselse projecten rond huisvesting. Je hebt de klassieke sociale huisvestingsmaatschappijen die natuurlijk vastzitten in dat gemeentelijk politieke bestel, maar dan zijn er ook nieuwe initiatieven ontstaan waarbij men heeft geprobeerd om op kleinere schaal alternatieve huisvesting te creëren voor mensen met een drempel tot die markt. Ook daar heeft Hefboom van in het begin mee een rol gespeeld.
Ik heb die ook kunnen bezoeken en daar mensen kunnen interviewen. In die zin ben ik een bevoorrechte waarnemer of getuige geweest binnen hefboom omdat ik een aantal projecten effectief uit de grond heb zien opkomen en bloeien.
Vind je het belangrijk om als coöperant je stem te kunnen laten gelden?
Ja, toch wel. Ik denk dat het belangrijk is en dat je in gesprek kan gaan, zoals op een algemene vergadering of op de community events. Dat soort activiteiten waarbij je in contact komt met projecten die Hefboom ondersteunt, dat heeft zijn waarde. Want ik ben niet van nature iemand die passief deelneemt.
Zou je andere mensen aanraden om zich aan te sluiten bij Hefboom?
Dat probeer ik wel te doen. De maatschappelijk noden zijn niet minder, in tegendeel, dan 20 of 30 jaar geleden. Dus ik kan me voorstellen dat het appèl op Hefboom van potentiële partners en klanten groot is en blijft, en alleen maar groter zal worden. En dus is die kritische massa nodig. De kritische groep mensen, maar ook kritisch in de betekenis van voldoende groot om hefboom sterk genoeg te maken om echt het verschil te maken, om impact te hebben.
Is er nog iets dat je wil toevoegen of benadrukken?
Waar ik ook hartstochtelijk voor zou willen pleiten is dat Hefboom geen eiland is en dus zoveel als kan op zoek blijft gaan naar bondgenoten en partners om een aantal maatschappelijk thema’s nog meer in beweging te krijgen. En een tweede oproep is om het contact met of het activeren van coöperanten verder te versterken. Er zijn recente regionale community events gelanceerd, waarbij coöperanten in contact komen met elkaar en projecten die Hefboom ondersteunt. En dat vind ik zeer verrijkend.
Bekijk hier de volledige video.
Volg ons op je favoriete platform & mis niets van Coöp & Koffie!
